“Leading Oneself Towards Self-Knowledge”

🧠 1️⃣ Khái niệm Self-Awareness (Tự nhận thức)

• Self-awareness là khả năng quan sát và hiểu được stress, cảm xúc, suy nghĩ và niềm tin của chính mình.
• Để phát triển self-awareness, ta cần phải tự quan sát bản thân một cách trung thực và không phán xét.

• 🔬 Nghiên cứu của Tasha Eurich về self-awareness
  • 📊 95% người cho rằng họ có self-awareness, nhưng chỉ khoảng 10–15% thực sự có.
    • Điều này có nghĩa là vào một ngày tốt, 80% chúng ta đang tự dối mình về mức độ hiểu biết bản thân, tạo ra một “vòng lặp tự lừa dối” hài hước nhưng đáng lo ngại.
  • ✅ Câu hỏi “What” giúp duy trì tính tò mò, hướng đến tương lai và giữ tâm trí khách quan.

• 🧠 Khái niệm Psychological Distancing
  • 🔄 Psychological distancing giúp tách mình ra khỏi cảm xúc → khách quan hơn, dễ đưa ra quyết định đúng đắn.
  • ✍️ Ví dụ: viết nhật ký ở ngôi thứ ba (third-person journaling) giúp tạo khoảng cách cảm xúc và tự huấn luyện bản thân tốt hơn.

🔧 Các thành tố của Self-Awareness

1. 🪞 Reflection: Nhìn lại chính mình, như nhìn vào gương.
2. 🧩 Introspection: Phân tích sâu những gì mình quan sát được.
3. 🧠 Metacognition: Tư duy về tư duy – hiểu cách mình đang suy nghĩ và ra quyết định.

🛠️ Các công cụ phát triển Self-Awareness

• 🖋️ Viết nhật ký ở ngôi thứ ba (Third-person journaling)
• 🧘‍♀️ Tập luyện metacognition, introspection, reflection thường xuyên
• 🧭 Chuyển từ hỏi “Why?” sang “What?”
  • “Why?” → dễ sa vào đổ lỗi, cảm xúc tiêu cực.
  • “What?” → mở hướng giải pháp, khơi gợi tư duy tích cực và sáng tạo.
• 📆 Tự đặt câu hỏi mỗi ngày:

10 Things You Didn’t Know About Yourself

1. Nhận thức về bản thân bị bóp méo

• Chúng ta tin rằng mình có thể dễ dàng “đọc” bản thân như một cuốn sách mở – biết rõ sở thích, nỗi sợ, và con người thật – nhưng tâm lý học cho thấy điều này là ảo tưởng tự kiểm điểm (introspection illusion).
• Nhận thức về bản thân bị bóp méo vì chúng ta tránh nhìn nhận những đặc điểm tiêu cực như ích kỷ hay kiêu ngạo, do mong muốn duy trì hình ảnh đạo đức.

2. Động cơ của bạn thường là bí ẩn đối với chính bạn ❓

• Chúng ta thường không hiểu rõ động cơ thực sự đằng sau hành vi của mình, vì chúng bị che giấu trong vô thức, dẫn đến sự thiếu chính xác trong tự đánh giá.

3. Vẻ bề ngoài tiết lộ nhiều về bạn 👀

• Người thân cận (bạn bè, gia đình) thường hiểu chúng ta chính xác hơn chúng ta tự hiểu mình, đặc biệt khi các đặc điểm thể hiện rõ qua hành vi bên ngoài hoặc có giá trị tích cực/tiêu cực rõ ràng.

4. Giữ khoảng cách giúp bạn hiểu bản thân tốt hơn 🧘‍♂️

• Theo Erika Carlson (Đại học Toronto), thiền chánh niệm (mindfulness meditation) hiệu quả hơn, vì nó giúp vượt qua hai rào cản: suy nghĩ méo mó và nhu cầu bảo vệ bản thân.
• Carlson xem xét các nghiên cứu cho thấy chánh niệm giúp chúng ta nhìn nhận suy nghĩ như “chỉ là suy nghĩ”, không phải sự thật tuyệt đối, từ đó giảm thiên kiến tự bảo vệ.

5. Chúng ta thường nghĩ mình giỏi hơn thực tế 🎯

• Hiệu ứng Dunning-Kruger cho thấy những người kém năng lực thường quá tự tin, không nhận ra hạn chế của mình, trong khi người giỏi có xu hướng đánh giá thấp bản thân.

6. Người tự hạ thấp bản thân gặp nhiều thất bại hơn 😔

• Người tự tin cảm thấy hạnh phúc hơn khi được đối tác khen ngợi, nhưng người tự nghi ngờ thích đối tác phản ánh đúng hình ảnh tiêu cực của họ (như gọi họ “vô dụng”).

Cultivating Your Situation Awareness”

✅ Khái niệm chính: Situation Awareness (SA) Là khả năng nhận thức các yếu tố trong môi trường, hiểu ý nghĩa của chúng và dự đoán trạng thái tương lai.

✅ Ba cấp độ của SA theo Endsley (1995):

• 🔹 Level 1: Perception – Nhận thức các yếu tố trong môi trường 👀 Nhận diện tình trạng, đặc điểm và động thái của các yếu tố liên quan.
• 🔹 Level 2: Comprehension – Hiểu ý nghĩa tình huống hiện tại 🧠 Hiểu ý nghĩa của chúng trong mối liên hệ với mục tiêu.
• 🔹 Level 3: Projection – Dự đoán trạng thái tương lai 🔮

3️⃣ 🔄 Mô hình OODA Loop: Công cụ hỗ trợ Situational Awareness

• Gồm 4 bước liên tục: Observe → Orient → Decide → Act

• 4️⃣ 🌫️ Fog of War & VUCA: Khi mất phương hướng xảy ra
• 5️⃣ 🛠 Chiến lược thích ứng và ứng dụng thực tiễn
  • 📌 Chấp nhận sự không chắc chắn:
  • 👀 Tăng cường nhận thức tình huống: Quan sát rộng, giảm phân tâm, nhìn xa hơn ngành nghề của bạn.
  • 📈 Xây dựng kinh nghiệm
  • 🧭 Lập kế hoạch nhưng linh hoạt: Sẵn sàng thích nghi nhanh, điều chỉnh liên tục.
  • 💡 Nhìn ra cơ hội từ hỗn loạn: VUCA là nơi phần lớn mọi người thất bại, nhưng người có SA tốt sẽ nổi bật.
  • 💪 Phát triển sức bền tinh thần (mental toughness): Rèn luyện sự kiên cường, linh hoạt, và luôn trong tâm thế sẵn sàng hành động.
  • Situational Awareness + OODA Loop + VUCA mindset = Bộ công cụ tư duy thiết yếu cho lãnh đạo hiện đại và ra quyết định hiệu quả.

Social Awareness

Social awareness là khả năng hiểu được góc nhìn, cảm xúc, hoàn cảnh và chuẩn mực hành vi của người khác, nhóm, hoặc cộng đồng.

Cốt lõi của social awareness là empathy (đặt mình vào vị trí người khác) nhưng nó còn bao gồm compassion, nhận diện chuẩn mực xã hội, và kỹ năng xã hội.

📘 Mô hình CASEL 5 (Social-Emotional Learning)

• Social Awareness là một trong 5 thành tố chính:
  • 🔸 Từ bi (Compassion)
  • 🔸 Nhận biết chuẩn mực xã hội và bối cảnh lịch sử
  • 🔸 Cảm nhận sức mạnh và góc nhìn của người khác
  • 🔸 Biết ơn, hiểu các chuẩn mực khác biệt
  • 🔸 Đọc được các tín hiệu xã hội trong từng tình huống cụ thể

🧭 Mô hình Social Intelligence (Daniel Goleman)

Gồm 7 yếu tố mở rộng từ social awareness:

1. 💓 Empathy – hiểu cảm xúc người khác
2. 🔊 Attunement – sự đồng điệu cảm xúc, chú tâm đến biểu hiện cảm xúc
3. 🏢 Organizational Awareness – hiểu hệ thống, động lực trong tổ chức
4. 🌱 Influence – mở rộng ảnh hưởng tích cực đến người khác
5. 🧑‍🏫 Developing Others – giúp người khác phát triển (coaching, mentoring)
6. 🚀 Inspiration – truyền cảm hứng
7. 🤝 Teamwork – xây dựng cộng tác bền vững, hiệu quả

🧠 Social Awareness trong tam giác nhận thức

• Cùng với self-awareness và situational awareness, social awareness là 1 trong 3 trụ cột giúp con người “hiện diện hiệu quả” trong thế giới phức tạp ngày nay.
• Tính liên kết:
  • Self-awareness → Nhận thức bản thân
  • Situational awareness → Nhận biết bối cảnh
  • Social awareness → Hiểu người khác và chuẩn mực xã hội

Strengths

• What Are Your Strengths?
• personal strengths được định nghĩa là những năng lực bẩm sinh giúp mỗi cá nhân tư duy, cảm nhận và hành động theo cách độc đáo, dẫn đến một cuộc sống flourishing.
• Bao gồm 24 character strengths thuộc 6 virtues của positive psychology: wisdom, courage, humanity, justice, temperance, transcendence (Seligman, 2002).
• Positive psychology nhìn nhận personal weaknesses không phải là khiếm khuyết cố định, mà là những character strengths có mức độ thấp hơn, có thể cải thiện thông qua thực hành có ý thức.
  • Weaknesses không phải là “lỗi” không thể sửa chữa, mà là cơ hội để phát triển.
  • Khác với tâm lý học truyền thống tập trung vào trauma và negative emotions, positive psychology nhấn mạnh vào việc cải thiện strengths yếu.
• Wheel of Character Strengths: Hệ thống 24 Strengths 🔄
  • 24 character strengths được chia thành 6 virtues:
  • Wisdom: Creativity, curiosity, love of learning, open-mindedness, perspective.
  • Courage: Authenticity, bravery, persistence, zest.
  • Humanity: Kindness, love, social intelligence.
  • Justice: Fairness, leadership, teamwork.
  • Temperance: Forgiveness, modesty/humility, prudence, self-regulation.
  • Transcendence: Appreciation of beauty, gratitude, hope, humor, religiousness/spirituality.
• 5. Mental Strength: Sức mạnh Tinh thần 💪
  • Mental strength là khả năng đối mặt với căng thẳng và thử thách, đồng thời duy trì hiệu suất tối ưu bằng cách tận dụng personal strengths.
    • Là khả năng xử lý stressors và challenges mà vẫn hoạt động hiệu quả (Clough et al., 2002).
    • Bao gồm các thuộc tính: adaptability, endurance, steadfastness, dependability, effectiveness.
• 6. Fortitude of Character: Sức mạnh Ý chí 💡
  • Fortitude of character là quá trình xây dựng và củng cố character strengths để vượt qua khó khăn, đặc biệt trong những lĩnh vực bạn yếu hơn.
  • Là sự kiên định (resolute endurance) và can đảm (firm courage) để đối mặt với nghịch cảnh (Corbett, 2018).

VIA Character Value Assessment

🌱 Giới hạn mềm và cứng (Soft vs. Hard Limits)

• Giới hạn cứng: Những điều không thể vượt qua do năng lực hoặc hoàn cảnh khách quan (VD: không thể trở thành Einstein).
• Giới hạn mềm: Có thể vượt qua nếu nỗ lực đúng cách – phần lớn giới hạn ta gặp phải thuộc loại này.

Talent × Investment = Strength

• Talent (Tài năng):
  • Cách suy nghĩ, cảm nhận hay hành xử tự nhiên của bạn.
  • Những thứ bạn làm tốt một cách bản năng hoặc dễ dàng.
• Investment (Đầu tư):
  • Là luyện tập có chủ đích (deliberate practice), nỗ lực có kỷ luật và chiến lược.
  • Làm việc thực sự với kỹ năng để biến nó thành điểm mạnh thực sự.
• Strength (Điểm mạnh):
  • Năng lực thể hiện với mức độ gần như hoàn hảo.
  • Là nơi bạn tỏa sáng, cảm thấy tự tin và hiệu quả nhất.

Superpowers

• → “Superpower” được hiểu là super talent đã được đầu tư và phát triển đến mức xuất sắc.

🔍 2️⃣ Làm sao nhận diện superpower cá nhân?

• 📝 Bắt đầu với introspection – nội quan → Ghi chép, phản tư về những việc bạn làm tốt một cách tự nhiên. → Đặt câu hỏi: Mình thường được khen vì điều gì? Mình cảm thấy tự tin khi làm gì?
• 🔥 Tìm kiếm “passion” – đam mê thực sự → Điều gì khiến bạn bừng sáng khi nói hoặc làm? → Có thể là nghề nghiệp, sở thích, hoạt động tình nguyện, nghệ thuật, thể thao…
• 🌊 Nhận diện trạng thái “flow” → Flow là khi bạn hoàn toàn đắm chìm vào việc làm, quên mất thời gian và ngoại cảnh. → Trong flow, bạn sử dụng tài năng tự nhiên một cách hiệu quả – đây là dấu hiệu của superpower.
• 🌟 Nhận diện sự độc đáo – What makes you unique? → Tự hỏi: Điều gì khiến mình khác biệt so với phần còn lại? → Không có câu trả lời sai, trừ khi bạn nghĩ mình không có gì đặc biệt. → Gợi ý: Bạn bè, người thân có thể giúp bạn nhìn ra điều đó.
• 💬 Nhờ người khác phản hồi → Hỏi bạn bè, người thân, đồng nghiệp: Tôi giỏi ở điểm nào? → Họ thường có cái nhìn khách quan và nhạy bén về tài năng của bạn. → Câu trả lời đôi khi sẽ khiến bạn ngạc nhiên và nhận ra bản thân sâu sắc hơn.
• 💰 Thử nghiệm tưởng tượng: “Nếu tôi không cần làm việc vì tiền…” → Hỏi bản thân: Nếu trúng số, tôi sẽ làm gì mỗi ngày? → Hoạt động bạn chọn làm tự nhiên có thể tiết lộ super talent của bạn. → Đây là công cụ tưởng tượng đơn giản nhưng rất hiệu quả.

3️⃣ Công thức phát triển Superpower: Super Talent × Investment

• 🔑 Super Talent: năng lực gốc rễ → Là một kỹ năng hoặc đặc điểm bạn thể hiện một cách tự nhiên và nổi bật. → Không phải ai cũng có cùng kiểu talent như bạn – điều này tạo ra sự khác biệt.
• 💪 Investment – đầu tư thời gian và nỗ lực → Superpower không tự nhiên xuất hiện – nó cần được rèn luyện, cải thiện, và áp dụng thường xuyên. → Đọc sách, học hỏi, rèn luyện, tìm mentor – tất cả đều là hình thức đầu tư.
• ⚡ Kết quả: Super Strength (hay Superpower) → Khi bạn phát triển super talent đến mức cao, nó trở thành superpower – kỹ năng vượt trội giúp bạn tạo ra tác động mạnh mẽ. → Đây là đòn bẩy cho thành công và hạnh phúc bền vững.

10 Questions To Help You Find and Boost Your Superpowers

1. Superpowers: Sức mạnh tiềm ẩn trong mỗi người 🌟 Là những innate skills và passions đặc biệt, được hình thành từ khi sinh ra, không ai có thể thể hiện giống bạn.

3. Cách nhận diện Superpowers qua 10 câu hỏi 🧐

• 3.1. Điều gì đến với bạn một cách tự nhiên? 🎯 Khả năng tự nhiên là dấu hiệu rõ ràng nhất của superpowers, nhưng thường bị xem nhẹ vì quá dễ dàng.
• 3.2. Điều gì khiến bạn tràn đầy đam mê? 🔥 Đam mê là kim chỉ nam dẫn bạn đến superpowers, giúp bạn tìm ra những hoạt động mang lại niềm vui thực sự.
• 3.3. Điều gì khiến thời gian biến mất? ⏰ Khi bạn đắm chìm trong một hoạt động và quên thời gian, đó là dấu hiệu bạn đang sử dụng superpowers. Các hoạt động khiến bạn ở trạng thái flow (quên thời gian) thường liên quan đến superpowers.
• 3.4. Điều gì khiến bạn khác biệt (kỳ lạ)? 🌈 Những đặc điểm khác biệt (weirdness) là dấu hiệu của superpowers độc nhất.
• 3.5. Bạn bè hỏi bạn lời khuyên về điều gì? 🤝 Bạn có thể là expert trong một lĩnh vực mà bạn xem nhẹ vì nó quá tự nhiên.
• 3.6. Bạn yêu thích điều gì khi còn nhỏ? 🎈 Superpowers thường xuất hiện từ nhỏ nhưng có thể bị kìm hãm do áp lực xã hội hoặc sự xấu hổ.
• 3.7. Bạn sẽ làm gì nếu tiền không là vấn đề? 💰 Tiền thường là cái cớ để tránh thay đổi, nhưng loại bỏ nó giúp bạn tập trung vào đam mê thật sự.
• 3.8. Câu trả lời nào lặp lại nhiều nhất? 🔄 Superpower thường là giao điểm của nhiều câu trả lời (kỹ năng, đam mê, sở thích).
• 3.9. Làm thế nào để nâng cao Superpowers? 📈 Phát triển superpowers đòi hỏi học tập, kỷ luật, và thực hành liên tục để đạt được sự xuất sắc.